- Αρχίδαμος
- Όνομα πέντε βασιλιάδων της Σπάρτης από το γένος των Ευρυπωντιδών. 1. Α. Α’ (; – 628 π.Χ.). Βασιλιάς της Σπάρτης μετά τον Β’ Μεσσηνιακό πόλεμο (645-628). Ήταν γιος του Αναξίδαμου. Για τον Α. και τον γιο του Αγησικλή λέγεται ότι διατήρησαν φιλικές σχέσεις με τα γειτονικά ελληνικά κράτη. 2. Α. B’ (5ος αι. π.Χ.). Αντιμετώπισε με επιτυχία την εξέγερση των Μεσσηνίων (464 π.Χ.). Με το όνομά του συνδέεται η πρώτη φάση του Πελοποννησιακού πολέμου (Αρχιδάμειος). Αφού αγωνίστηκε μάταια να αποτρέψει τη σύγκρουση των δύο μεγάλων ελληνικών πόλεων, οδήγησε τις δυνάμεις των Λακεδαιμονίων τρεις φορές στην Αττική (431 π.Χ.) και τη λεηλάτησε. 3. Α. Γ’ (; – 338 π.Χ.). Επικεφαλής του σπαρτιατικού στρατού στα Λεύκτρα (371 π.Χ.), οδήγησε μετά την ήττα τον στρατό του στη Σπάρτη, πολέμησε δύο φορές με τους Αρκάδες και οργάνωσε την άμυνα της Σπάρτης όταν το 362 της επιτέθηκε ο Επαμεινώνδας. Στον Γ’ Ιερό πόλεμο τάχθηκε με το μέρος των Φωκαέων (347-346). Σκοτώθηκε στον Τάραντα όπου είχε πάει ύστερα από πρόσκληση για να βοηθήσει τους κατοίκους του στον πόλεμο εναντίον των Λουκανών. Φιλόλογοι πιστεύουν ότι σε ομιλία του Α. αναφέρεται ο Αρχίδαμος του Ισοκράτη. 4. Α. Δ’ (β’ μισό 4ου αι. – α’ μισό 3ου αι. π.Χ.). Εγγονός του προηγούμενου, αντιμετώπισε τον Δημήτριο τον Πολιορκητή (294 π.Χ.) και νικήθηκε σε δύο συνεχείς μάχες. 5. Α. E’ (3ος αι. π.Χ.). Εγγονός του προηγούμενου, έζησε σε εποχή αναστατώσεων στη Σπάρτη και δολοφονήθηκε πριν παίξει κάποιο ρόλο.
Dictionary of Greek. 2013.